مدارک لازم برای اظهار نامه خانه خالی در سامانه املاک و اسکان ۱۴۰۴:

سامانه املاک و اسکان (amlak.mrud.ir)، به عنوان یک پلتفرم آنلاین وزارت راه و شهرسازی، برای ثبت اطلاعات املاک مسکونی و شناسایی خانه‌های خالی طراحی شده است. این سامانه بر اساس قانون مالیات بر خانه‌های خالی (مصوب ۱۳۹۹ و اصلاحات بعدی در بودجه‌های سالانه) عمل می‌کند و هدف اصلی آن جلوگیری از احتکار مسکن، افزایش عرضه در بازار اجاره و تأمین درآمدهای مالیاتی برای دولت است. طبق قوانین سال ۱۴۰۴، هر واحد مسکونی که بیش از ۱۲۰ روز در سال خالی بماند، به عنوان “خانه خالی” شناخته می‌شود و مشمول مالیات سنگین می‌گردد: در سال اول ۶ برابر ارزش اجاره ماهانه، سال دوم ۱۲ برابر و سال سوم و پس از آن ۱۸ برابر. این مالیات نه تنها بر مالکان حقیقی، بلکه بر اشخاص حقوقی (مانند شرکت‌ها) نیز اعمال می‌شود و در صورت عدم پرداخت، می‌تواند منجر به ممنوع‌المعامله شدن ملک گردد.
اهمیت اظهار خانه خالی در این سامانه، جلوگیری از شناسایی اشتباه املاک به عنوان خالی و اعمال جریمه‌های غیرضروری است. برای مثال، اگر ملک شما اجاره‌ای، سکونت اصلی یا فرعی باشد، با ثبت دقیق اطلاعات می‌توانید از معافیت‌های قانونی بهره‌مند شوید. در سال ۱۴۰۴، با اتصال سامانه به پایگاه‌های بانکی و مالیاتی، نظارت دقیق‌تر شده و وصول مالیات از خانه‌های خالی افزایش یافته است. برای نمونه، تا شهریور ۱۴۰۴، بیش از ۱۶ میلیارد تومان مالیات وصول شده. این سامانه نه تنها به تنظیم بازار مسکن کمک می‌کند، بلکه ابزاری برای شفافیت اقتصادی است.
اهداف این مقاله، ارائه راهنمایی جامع در مورد مدارک لازم برای اظهار خانه خالی، مراحل ثبت و چالش‌های احتمالی است، با تمرکز بر قوانین ۱۴۰۴. این بررسی برای مالکان، مستاجران و مدیران املاک مفید خواهد بود تا از جریمه‌ها جلوگیری کنند. در ادامه، به الزامات قانونی و مشمولین می‌پردازیم.

چرا اظهار خانه خالی برای صاحبان کسب‌وکار مهم است؟

خانه خالی به ملکی گفته می‌شود که بیش از ۱۲۰ روز در سال ساکن نداشته باشد. اگر ملک شما (مثلاً آپارتمان اداری یا مسکونی اجاره‌ای) به عنوان خالی شناسایی شود، مالیات سنگینی (از ۶ تا ۱۸ برابر ارزش اجاره ماهانه) اعمال می‌شود. برای صاحبان کسب‌وکار، این می‌تواند هزینه‌های غیرمنتظره‌ای ایجاد کند، به ویژه اگر چندین ملک داشته باشید. ثبت به‌موقع در سامانه املاک و اسکان کمک می‌کند تا وضعیت واقعی ملک (مانند اجاره‌شده یا در حال استفاده تجاری) را اظهار کنید و از مالیات غیرضروری اجتناب ورزید. مهلت ثبت معمولاً بر اساس بودجه سالانه تعیین می‌شود، اما بهتر است همیشه بروز باشید.

الزامات قانونی و مشمولین

الزامات قانونی اظهار خانه خالی در سامانه املاک و اسکان بر پایه قانون مالیات بر خانه‌های خالی (اصلاح ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم، مصوب ۱۳۹۹ و اصلاحات بعدی در قوانین بودجه سالانه) استوار است. این قانون برای تشویق عرضه مسکن، جلوگیری از احتکار و افزایش درآمدهای مالیاتی وضع شده و در سال ۱۴۰۴ با اتصال سامانه به پایگاه‌های بانکی، سرعت شناسایی خانه‌های خالی افزایش یافته است. طبق این قانون، هر واحد مسکونی که بیش از ۱۲۰ روز در سال خالی بماند، مشمول مالیات می‌شود: در سال اول معادل ۶ برابر ارزش اجاره ماهانه، سال دوم ۱۲ برابر و سال سوم و بعد ۱۸ برابر. ثبت اطلاعات در سامانه الزامی است و عدم خوداظهاری منجر به تلقی ملک به عنوان خالی و صدور برگه مالیاتی می‌گردد. همچنین، از ابتدای خردادماه، خدمات بانکی و بیمه‌ای برای املاک ثبت‌نشده محدود می‌شود.
مشمولین این قانون شامل همه سرپرستان خانوار، مالکان حقیقی و حقوقی (مانند شرکت‌ها)، مستاجران و حتی مدیران املاک هستند. سرپرستان خانوار موظف به ثبت اطلاعات سکونت خود (اقامتگاه اصلی یا فرعی) هستند، در حالی که مالکان باید وضعیت مالکیت و سکونت را اظهار کنند. برای املاک حقوقی، شناسه ملی شرکت استفاده می‌شود. استثناها شامل خانه‌های روستایی، املاک در حال تعمیر (با مجوز) و واحدهای تازه‌ساز (تا ۳ سال معاف) می‌شود، اما همه باید ثبت شوند تا از شناسایی اشتباه جلوگیری گردد.
عواقب عدم اظهار شامل صدور برگه مالیاتی، ممنوع‌المعامله شدن ملک و حتی قطع خدمات عمومی (مانند آب و برق) است. در سال ۱۴۰۴، با تمرکز بر استان‌هایی مانند تهران، شناسایی از طریق داده‌های بانکی و قبوض تسریع شده و شهروندان موظف به خوداظهاری هستند تا از جریمه‌ها جلوگیری کنند. در ادامه، به مدارک و اطلاعات لازم می‌پردازیم.

مدارک و اطلاعات لازم برای اظهار خانه خالی

مدارک لازم برای اظهار خانه خالی در سامانه املاک و اسکان بیشتر به صورت اطلاعات دیجیتال و هویتی است و نیازی به آپلود اسناد فیزیکی نیست – همه چیز آنلاین وارد می‌شود. این اطلاعات برای احراز هویت مالک، تأیید وجود ملک و تعیین وضعیت سکونت ضروری هستند. بر اساس قوانین سال ۱۴۰۴، عدم وارد کردن دقیق این جزئیات می‌تواند منجر به شناسایی اشتباه ملک به عنوان خالی و اعمال مالیات شود. لیست مدارک و اطلاعات کلیدی به شرح زیر است، که از قبض‌های خدماتی، اسناد مالکیت و اطلاعات شخصی استخراج می‌شوند.

لیست مدارک شناسایی

1. ورود به سامانه: به آدرس amlak.mrud.ir بروید. اگر حساب ندارید، با کد ملی و شماره موبایل ثبت‌نام کنید (پیامک تأیید ارسال می‌شود).
2. افزودن ملک: در بخش “املاک تحت مالکیت”، گزینه “افزودن ملک” را بزنید. اطلاعات پایه مانند کد پستی و شناسه قبض برق را وارد کنید.
3. تعیین وضعیت مالکیت: گزینه “من مالک هستم” (برای مالکان مستقیم) یا “شخص دیگری مالک است” (برای مستاجران یا مدیران کسب‌وکار) را انتخاب کنید.
4. وارد کردن جزئیات: مساحت، طبقه، واحد، سال ساخت و شناسه انشعابات را پر کنید. سپس، وضعیت سکونت را مشخص کنید: اگر خالی است، “خالی” انتخاب کنید؛ اگر نه، اطلاعات ساکنین یا مستاجر را اضافه کنید.
5. تأیید و ثبت: اطلاعات را چک کنید و ثبت نهایی کنید. سامانه کد رهگیری می‌دهد که برای پیگیری مفید است.

⏱ زمان تقریبی: ۱۰ تا ۱۵ دقیقه برای هر ملک، اگر اطلاعات آماده باشد.

اطلاعات ملک

• کد پستی ۱۰ رقمی: از قبض‌های خدماتی یا سایت پست استخراج شود. این کد موقعیت دقیق ملک را مشخص می‌کند.
• مساحت (متر مربع): بر اساس سند مالکیت یا پایان کار.
• طبقه و واحد: برای آپارتمان‌ها، شماره طبقه و واحد؛ برای خانه‌های ویلایی، صفر وارد شود.
• سال ساخت: سال نصب اولین انشعاب یا سال پایان کار (از سند یا قبض‌ها).
• نوع ملک: مسکونی، تجاری یا اداری. برای خانه‌های خالی، تمرکز روی مسکونی است.

مدارک انشعابات

• شناسه قبض برق: شماره اشتراک یا شناسه پرداخت قبض برق (کلیدی‌ترین مدرک برای تأیید وجود ملک).
• شناسه قبض گاز و آب: اختیاری اما مفید برای تأیید؛ اگر موجود نباشد، از برق استفاده کنید.

اطلاعات سکونت

• کد ملی ساکنین یا مستاجر: اگر ملک خالی نیست، کد ملی افراد ساکن (برای سکونت اصلی/فرعی) یا مستاجر را وارد کنید.
• قرارداد اجاره: اختیاری، اما برای اثبات اجاره‌ای بودن مفید است (متن یا شماره قرارداد).

مراحل گام‌به‌گام ثبت در سامانه

ثبت اطلاعات در سامانه املاک و اسکان (amlak.mrud.ir) فرآیندی آنلاین و ساده است که برای جلوگیری از شناسایی اشتباه ملک به عنوان خالی ضروری است. این مراحل بر اساس قوانین سال ۱۴۰۴ طراحی شده و از طریق ورود با کد ملی و موبایل انجام می‌شود، بدون نیاز به حضور فیزیکی. فرآیند معمولاً ۱۰-۱۵ دقیقه طول می‌کشد، اگر اطلاعات آماده باشد. در ادامه، مراحل را برای مالکان و مستاجران به تفصیل توضیح می‌دهیم، با تمرکز بر اظهار خانه خالی.

ثبت‌نام اولیه (ورود با کد ملی و موبایل)

1. به سایت amlak.mrud.ir بروید و گزینه «ورود افراد حقیقی از طریق دولت هوشمند» را انتخاب کنید.
2. کد ملی (یا شناسه ملی برای اشخاص حقوقی) و شماره موبایل را وارد نمایید. یک کد تأیید (OTP) به موبایل شما ارسال می‌شود.
3. کد تأیید را وارد کنید تا به پنل کاربری دسترسی پیدا کنید. اگر حساب نداشته باشید، سامانه به طور خودکار ثبت‌نام می‌کند.

افزودن ملک و وارد کردن مدارک

1. در پنل، گزینه «ثبت ملک جدید» یا «افزودن ملک» را انتخاب کنید.
2. کد پستی ۱۰ رقمی را وارد نمایید تا موقعیت ملک شناسایی شود.
3. جزئیات ملک را پر کنید: مساحت (متر مربع)، طبقه، واحد، سال ساخت، نوع ملک (مسکونی/تجاری) و شناسه قبض برق (یا گاز/آب) برای تأیید.
4. اگر مالک هستید، گزینه «مالک خودم هستم» را بزنید؛ اگر مستاجر هستید، «شخص دیگری مالک است» را انتخاب کرده و کد ملی مالک و جزئیات سند را وارد کنید.

تعیین وضعیت (خالی، اجاره‌ای، سکونت اصلی/فرعی) و تأیید نهایی

1. وضعیت سکونت را مشخص کنید: اگر ملک خالی است، گزینه «خالی» را انتخاب کنید (برای اعمال مالیات). اگر سکونت اصلی یا فرعی دارد، کد ملی ساکنین را وارد نمایید. اگر اجاره‌ای است، کد ملی مستاجر و تاریخ قرارداد را اضافه کنید.
2. بررسی و تأیید نهایی: اطلاعات را چک کنید و گزینه «ثبت نهایی» را بزنید. سامانه یک کد رهگیری صادر می‌کند که برای پیگیری‌های بعدی مفید است.

بروزرسانی اطلاعات (مهلت ۱۵ روز برای تغییرات)

1. بروزرسانی الزامی: هر تغییر در وضعیت ملک (مانند اجاره جدید یا خالی شدن) را ظرف ۱۵ روز ثبت کنید؛ در غیر این صورت، جریمه مالیاتی اعمال می‌شود.
2. نحوه ویرایش: به پنل سامانه برگشته، ملک موردنظر را انتخاب کرده و گزینه «ویرایش» را بزنید تا اطلاعات جدید را ثبت کنید.

چالش‌ها و راهکارها

ثبت در سامانه املاک و اسکان (amlak.mrud.ir)، هرچند ابزاری مؤثر برای شناسایی خانه‌های خالی و اعمال مالیات است، اما با چالش‌های فنی، قانونی و عملی روبرو است. این چالش‌ها بر اساس گزارش‌های سال ۱۴۰۴، شامل عدم همکاری دستگاه‌ها، دقت پایین اطلاعات و مشکلات کاربری می‌شود که می‌تواند منجر به شناسایی اشتباه املاک و جریمه‌های غیرعادلانه گردد. در ادامه، چالش‌های اصلی را بررسی کرده و راهکارهای عملی ارائه می‌دهیم تا کاربران بتوانند فرآیند را مدیریت کنند.

عدم همکاری کامل دستگاه‌ها و اتصال ناقص پایگاه‌های داده

• چالش اتصال ناقص: سامانه هنوز به طور کامل به پایگاه‌های بانکی، ثبت احوال و مالیاتی متصل نیست، که منجر به ناقص بودن اطلاعات و چالش در شناسایی دقیق خانه‌های خالی می‌شود.
• اختلاف مرجعیت اطلاعات: برای مثال، اختلاف نظر بین سازمان ثبت احوال و سامانه بر سر مرجعیت اطلاعات مکانی، فرآیند را کند کرده است.
• راهکار نهادی: وزارت راه و شهرسازی باید اتصال بین سامانه و پایگاه‌های اطلاعاتی را تسریع کند.
• راهکار کاربری: کاربران می‌توانند اطلاعات را دستی بروزرسانی کنند و از قبض‌های خدماتی برای اثبات استفاده نمایند.
• گزارش مشکلات: تماس با پشتیبانی سامانه از طریق شماره ۰۲۱۴۴۰۰۷۱۴۱ در صورت بروز خطا یا مغایرت اطلاعات، مفید است.

دقت پایین اطلاعات و امکان دور زدن سامانه

برخی نهادها و مالکان با ثبت نکردن املاک یا ارائه اطلاعات ناقص، باعث نابسامانی در شناسایی وضعیت واقعی ملک‌ها می‌شوند.

• ضعف زیرساخت‌های قانونی: نبود نظارت کافی و خلأهای قانونی، امکان دور زدن سامانه را فراهم کرده است؛ مانند استفاده از روش‌های مخفی برای عدم ثبت.
• راهکار نهادی: افزایش شفافیت با ثبت اجباری و اعمال جریمه‌های سنگین برای متخلفان، می‌تواند بازدارنده باشد.
• راهکار کاربری: کاربران باید اطلاعات دقیق وارد کنند و از چک‌لیست مدارک (مانند کد پستی و شناسه قبض) استفاده نمایند تا از اشتباهات جلوگیری شود.

مشکلات فنی و کاربری سامانه

• چالش‌های فنی: کاربران با مشکلاتی مانند کندی سایت، عدم دسترسی به شناسه قبض قدیمی، یا خطاهای ورود اطلاعات مواجه هستند.
• چالش آگاهی عمومی: بسیاری از کاربران با نحوه ثبت صحیح اطلاعات آشنا نیستند که باعث بروز خطا و تأخیر در فرآیند می‌شود.
• راهکار نرم‌افزاری: استفاده از اپلیکیشن موبایل سامانه، ثبت اطلاعات را آسان‌تر و سریع‌تر می‌کند.
• راهکار آموزشی: آموزش‌های آنلاین موجود در سایت وزارت راه را مشاهده کنید و اطلاعات لازم را از قبل آماده نمایید.
• راهکار فنی: در صورت بروز خطا، مرورگر خود را بروزرسانی کنید و از استفاده از فیلترشکن خودداری کنید.

نتیجه‌گیری و پیشنهادها

در این مقاله، به بررسی جامع مدارک لازم برای اظهار خانه خالی در سامانه املاک و اسکان پرداختیم. از مقدمه‌ای بر سامانه و اهمیت آن آغاز کردیم، سپس الزامات قانونی و مشمولین را توصیف کردیم، مدارک شناسایی، اطلاعات ملک، انشعابات و سکونت را لیست کردیم، مراحل گام‌به‌گام ثبت را توضیح دادیم و در نهایت چالش‌ها و راهکارها را تحلیل کردیم. مدارک ضروری مانند کد ملی، کد پستی، شناسه قبض برق و اطلاعات سکونت، پایه‌ای برای جلوگیری از شناسایی اشتباه ملک به عنوان خالی و اعمال مالیات سنگین (تا ۱۸ برابر ارزش اجاره) هستند. اهمیت ثبت به‌موقع نه تنها از جریمه‌ها جلوگیری می‌کند، بلکه به تنظیم بازار مسکن و شفافیت اقتصادی کمک می‌رساند – طبق گزارش‌های ۱۴۰۴، این سامانه بیش از ۱۶ میلیارد تومان درآمد مالیاتی ایجاد کرده است.

پیشنهادهایی برای تسهیل فرآیند

• توسعه اپلیکیشن موبایل: ایجاد اپلیکیشن رسمی برای ثبت آسان‌تر با قابلیت اسکن قبض‌ها و ورود خودکار اطلاعات، که می‌تواند دسترسی را برای کاربران روستایی افزایش دهد.
• آموزش‌های آنلاین و کمپین‌های آگاهی: برگزاری وبینارهای رایگان توسط وزارت راه و شهرسازی و استفاده از رسانه‌های اجتماعی برای آموزش گام‌به‌گام، به ویژه برای سالمندان و کسب‌وکارها.
• اتصال کامل پایگاه‌های داده: تسریع ادغام سامانه با بانک‌ها و ثبت احوال برای کاهش خطاهای دستی و افزایش دقت شناسایی.
• معافیت‌های هدفمند: افزایش معافیت برای املاک در حال تعمیر یا مناطق محروم، با ارائه مدارک ساده مانند مجوز شهرداری.

این پیشنهادها می‌توانند کارایی سامانه را افزایش دهند و اعتماد عمومی را تقویت کنند.

نکات مهم برای جلوگیری از مشکلات

• جریمه عدم ثبت: اگر ثبت نکنید، ملک به عنوان خالی فرض می‌شود و مالیات اعمال می‌گردد. برای کسب‌وکارها، این می‌تواند به بدهی‌های مالیاتی منجر شود.
• بروزرسانی اطلاعات: هر تغییر (مانند اجاره جدید) را ظرف ۱۵ روز ثبت کنید.
• برای املاک تجاری: اگر ملک تجاری خالی باشد، ممکن است معافیت‌هایی وجود داشته باشد، اما حتماً چک کنید.
• کمک بگیرید: اگر چندین ملک دارید، از مشاوران مالیاتی کمک بگیرید، اما فرآیند اصلی ساده است.

به عنوان صاحب کسب‌وکار، ثبت در سامانه املاک و اسکان نه تنها الزامی قانونی است، بلکه راهی برای مدیریت هزینه‌های مالیاتی و جلوگیری از غافلگیری ناخوشایند است. با آماده کردن مدارک لازم برای اظهار خانه خالی، می‌توانید تمرکزتان را روی رشد کسب‌وکار بگذارید. اگر نیاز به بروزرسانی قوانین ۱۴۰۴ دارید، سایت رسمی وزارت راه و شهرسازی را چک کنید.